Rada gminy (powiatu) w procedurze budżetowej

• Przedmiotem proponowanego szkolenia jest zaprezentowanie zagadnień z zakresu kompetencji rady gminy/powiatu oraz obsługi merytorycznej w zakresie całego cyklu prac budżetowych: od WPF i uchwały w sprawie trybu prac nad projektem budżetu, przez opiniowanie w komisji i wnoszenie poprawek, po uchwalenie, zmiany w trakcie roku oraz powiązania z budżetem obywatelskim i funduszem sołeckim – z uwzględnieniem aktualnego orzecznictwa. 
• Podczas szkolenia w sposób łatwy i zrozumiały, krok po kroku przejdziemy od podstawowych pojęć po zasad funkcjonowania finansów publicznych, w tym również budżetu i wieloletniej prognozy finansowej JST. Sektor finansów publicznych ma bowiem swoje bardzo specyficzne zasady funkcjonowania. Nie dla wszystkich radnych są one w pełni jasne i czytelne, a przecież ponoszą oni odpowiedzialność za podejmowanie prawidłowych decyzji w uchwałach swojej jednostki samorządu terytorialnego.
Omówimy:
- Podstawowe pojęcia finansów publicznych: dochody, wydatki, również te bieżące i majątkowe, przychody, rozchody, deficyt/nadwyżka, zobowiązania, zaangażowanie.
- WPF: rola, konstrukcja, wskaźniki, relacja do uchwały budżetowej, aktualizacje.
- Uchwała budżetowa: rola, konstrukcja, warunki dla budżetu, sprawozdania.
- Komisja budżetu/finansów: tryb opiniowania, wnioski i rekomendacje, dobre praktyki protokołowania.
- Uchwała w sprawie trybu prac nad projektem budżetu: elementy niezbędne, terminy, załączniki, checklisty zgodności.
- Projekt budżetu: inicjatywa, autopoprawki, poprawki radnych (dopuszczalny zakres), uzgodnienia i opinie.
- Wnioski mieszkańców do projektu budżetu: tryb przyjmowania/rozpatrywania, wpływ na plan, dokumentowanie.
- Uchwalenie budżetu: przebieg sesji, terminy ustawowe, konsekwencje niedochowania terminów (procedura zastępcza RIO), załączniki budżetowe.
- Zmiany w budżecie: kompetencje rady vs. organu wykonawczego, rezerwy, przeniesienia, klasyfikacja budżetowa, tryb i uzasadnienie.
- Budżet obywatelski: miejsce w systemie prawnym JST, integracja wyników głosowania z planem wydatków, najczęstsze błędy.
- Fundusz sołecki: harmonogram, wnioski, kwalifikowalność zadań, wprowadzanie do budżetu gminy, rozliczenia.
- Wybrane aktualne orzecznictwo (RIO/WSA/NSA) dotyczące: trybu prac, poprawek, zakresu uchwały budżetowej, BO/FS, delegacji dla organu wykonawczego.
Przekażemy:
- Kompendium wiedzy w zakresie procedury budżetowej.
- Zasady procedowania zgodnie z obowiązującymi przepisami.
- Wskazówki dot. komunikacji i współpracy rada–zarząd/wójt oraz komisja–skarbnicy–jednostki.

• Poznasz:
- Rolę organu stanowiącego i wykonawczego w procedurze budżetowej oraz znają granice wzajemnych kompetencji.
- Podstawowe pojęcia w zakresie funkcjonowania finansów publicznych.
- Relacje budżetu z wpf oraz skutki niespójności między tymi dokumentami.
- Bezpieczne delegacje (upoważnienia) dla organu wykonawczego w zakresie przeniesień i rezerw
- Najnowsze tezy orzecznicze dotyczące procedury budżetowej w JST. 
• Dowiesz się:
- Jak zaplanować harmonogram prac nad budżetem i wpf oraz właściwie zastosować uchwałę w sprawie trybu prac.
- Jakie informacje znajdą w budżecie, a jakie w wpf oraz co musi, a co może znaleźć się w tych dokumentach.
- Jak poprawnie formułować i procedować poprawki do projektu budżetu (w tym autopoprawki), aby nie naruszyć równowagi i wskaźników.
- Jak włączać do planu wydatków rozstrzygnięcia budżetu obywatelskiego i wnioski z funduszu sołeckiego.
- Jak analizować przedstawiane projekty zmian w budżecie w trakcie roku wraz z uzasadnieniami finansowymi i formalnymi.
• Uzyskasz odpowiedzi między innymi na następujące pytania:
- Jakie są granice dopuszczalnych poprawek rady do projektu budżetu (i WPF), aby nie naruszyć równowagi i wskaźników?
- Co musi zawierać uchwała w sprawie trybu prac nad projektem budżetu, aby realnie porządkowała harmonogram i załączniki?
- Jak prawidłowo dokumentować i rozpatrywać wnioski mieszkańców do projektu budżetu, by uniknąć zarzutów formalnych?
- Co powinno być ujęte w uchwale budżetowej, a co w uchwale o WPF?
- Dlaczego tak ważne sa pojęcia dochody bieżące i wydatki bieżące?
- Jakie są warunki dla budżetu jst? Co dzieje się, gdy warunki dla budżetu nie mogą być spełnione?
- Jak zabezpieczyć w uchwale budżetowej właściwe upoważnienia dla organu wykonawczego (przeniesienia, rezerwy), nie oddając nadmiernie kompetencji rady?
- Jak postąpić, gdy projekt budżetu jest niespójny z WPF – jaka jest kolejność naprawy?
- Jak wygląda procedura i rola RIO, gdy budżet nie zostanie uchwalony w ustawowym terminie?
- Jak włączyć wyniki budżetu obywatelskiego do planu finansowego i jak konstruować zadania, by były wykonalne?
- Jak konstruować uzasadnienia do uchwał budżetowych i zmian w budżecie, aby przeszły kontrolę legalności?
- Kiedy zmiana w budżecie wymaga uchwały rady, a kiedy wystarczy zarządzenie organu wykonawczego w ramach udzielonych delegacji?
- Jak planować i prowadzić pracę komisji budżetu, by opinie były merytoryczne i terminowe?
- Jak przygotować sesję budżetową od strony organizacyjnej (kolejność głosowań, obsługa poprawek, przerwy, opinie komisji)?
- Jakie są aktualne tezy orzecznicze dot. trybu prac, poprawek i relacji budżet–WPF i jak wpływają na praktykę rady?
- Jak oceniać skutki finansowe zadań BO/FS w ujęciu wieloletnim (utrzymanie, koszty operacyjne)?
- Jak ująć rezerwy celowe i ogólne oraz kiedy można z nich korzystać w trakcie roku?
- Jak prawidłowo wprowadzać do budżetu środki zewnętrzne (dotacje, fundusze UE) i korygować plan w ciągu roku?
- Jak prowadzić komunikację rada–skarbnicy–jednostki, by minimalizować liczbę korekt w ostatniej chwili?
- Jak przygotować „mapę ryzyk” dla budżetu i przypisać działania zaradcze na etapie uchwalania?

1. Rola rady gminy (powiatu) w zakresie procedury budżetowej:
• Wieloletnia prognoza finansowa.
• Komisja „budżetowa/finansów” rady i jej rola w procesie uchwalania budżetu.
• Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej.
• Projekt budżetu: inicjatywa, wnoszenie poprawek, tryb procedowania.
• Wnioski mieszkańców do projektu budżetu.
• Budżet i jego uchwalanie: procedura, terminy.
• Procedura zmiany budżetu – kompetencja organu stanowiącego a kompetencja organu wykonawczego.
2. Budżet obywatelski a budżet gminy (powiatu).
3. Fundusz sołecki a budżet gminy.
4. Rola Regionalnej Izby Obrachunkowej w procedurze budżetowej.
5. Finanse publiczne podstawowe pojęcia: 
• Środki publiczne.
• Dochody, dochody bieżące i majątkowe.
• Wydatki, wydatki bieżące i majątkowe.
• Przychody, rozchody.
• Nadwyżka/deficyt budżetowy. 
• Równanie budżetowe jednostki sektora finansów publicznych.
6. Zasady gospodarowania środkami publicznymi m.in.:
• Obieg i podstawowe zasady funkcjonowania dochodów i wydatków.
• Zaciąganie zobowiązań.
• Istota zaangażowania.
7. Budżet jednostki samorządu terytorialnego: 
• Konstrukcja uchwały budżetowej jst.
• Warunki dla budżetu jst. 
• Sprawozdanie z wykonania budżetu.
8. Wieloletnia Prognoza Finansowa JST: 
• Założenia do WPF.
• Przedsięwzięcia w WPF - zasady planowania przedsięwzięć.
• Prognoza spłaty długu jako element WPF.
• Okres sporządzania WPF i jej elementów składowych.
• Zgodność WPF z budżetem jednostki samorządu terytorialnego.
• Konstrukcja uchwały w sprawie WPF.
• Upoważnienia do zaciągania zobowiązań a WPF.
• Monitorowanie realizacji WPF i jej zmiany.
9. Wybrane aktualne orzecznictwo.
10. Pytania i odpowiedzi.

• Przewodniczący oraz wiceprzewodniczący rad gmin i powiatów.
• Radni – w szczególności członkowie komisji budżetu/finansów.
• Skarbnicy JST i pracownicy wydziałów/biur finansowych.
• Pracownicy biur rady (obsługa legislacyjna i organizacyjna).
• Sekretarze JST, naczelnicy i pracownicy wydziałów merytorycznych, kierownicy jednostek organizacyjnych – w części dot. planowania i zmian planu.

Trener 1 - Doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego i Nauki Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego, specjalizuje się w zakresie: prawa samorządu terytorialnego, prawa pracy w samorządzie terytorialnym, etyki pracownika samorządowego, dostępu do informacji publicznej, podmiotów leczniczych i ochrony zdrowia, gospodarki komunalnej oraz innych zagadnień dotyczących samorządu terytorialnego i prawa administracyjnego. Autor wielu publikacji z zakresu prawa administracyjnego i samorządu terytorialnego, w tym współautor Encyklopedii Samorządu Terytorialnego, komentarzy do ustawy o samorządzie gminnym (2014, 2023)., Wieloletni ekspert i wykładowca Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Edukacji Administracji Publicznej.

Trener 2 - Praktyk, wieloletni skarbnik miasta i gminy. Doświadczony szkoleniowiec i doradca w zakresie finansów publicznych, rachunkowości budżetowej dla wielu ośrodków edukacyjnych oraz jednostek sektora finansów publicznych na terenie kraju - przeprowadziła ponad 2 700 szkoleń dla ponad 65 000 osób. Ekspert występujący na spotkaniach Forów Skarbników, działających przy FRDL. Autorka wielu artykułów w prasie specjalistycznej.