Usuwanie drzew, a formy ochrony przyrody ze szczególnym uwzględnieniem ochrony gatunkowej

Zapraszamy Państwa na zajęcia, podczas których zwrócimy uwagę na kwestie problematyczne związane z usuwaniem drzew wynikające z przepisów rozdziału 4 ustawy o ochronie przyrody, w kontekście form ochrony przyrody, zwłaszcza ochrony gatunkowej, parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, a także przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Wskażemy jak usunąć drzewa bez naruszania przepisów z zakresu form ochrony przyrody. Omówimy zagadnienia pojawiające się w rozstrzygnięciach administracyjnych tj. błędy merytoryczne i proceduralne, będące powodem wnoszenia zażaleń, odwołań czy skarg.

• Kompleksowe omówienie zagadnień z zakresu usuwania drzew (rozdział 4 ustawy o ochronie przyrody) w kontekście przepisów i orzeczeń sądowych z zakresu form ochrony przyrody, w tym ochrony gatunkowej.
• Poznanie i/lub utrwalenie informacji dotyczących usuwania drzew w kontekście innych przepisów i orzeczeń sądowych (np. z zakresu form ochrony przyrody, kodeksu cywilnego, prowadzenia działalności gospodarczej, dróg publicznych), ochrony zadrzewień.
• Zapoznanie z tak problematycznymi zagadnieniami jak terminy prowadzenia prac w obrębie drzew czy oględzin, możliwość usuwania gniazd, dodatkowe zezwolenia, dobre praktyki, „okres lęgowy”.
• Poznanie omawianych zagadnień zarówno z punktu widzenia organu wydającego zezwolenia, jak i inwestora, którym często są organy administracji.
• Otrzymanie materiałów szkoleniowych, które będą zawierały omówione przepisy ze wskazaniem zagadnień problematycznych, omówione zagadnienia problematyczne związane z usuwaniem drzew, wykaz orzeczeń sądowych, przykładowe wzory rozstrzygnięć administracyjnych, wezwań, protokołów.
• Uzyskanie odpowiedzi na liczne pytania pojawiające się w codziennej pracy, między innymi na następujące pytania:
- Czy zawsze wystarczy tylko zezwolenie na usunięcie drzew?
- W jaki sposób wydać zezwolenie na usunięcie drzew, aby nie naruszyć innych przepisów, np. z zakresu form ochrony przyrody?
- Od kiedy obowiązują przepisy z zakresu form ochrony przyrody w kontekście usuwania drzew?
- Czy usuwanie drzew na podstawie ustawy o transporcie kolejowym lub Prawa wodnego zwalnia z konieczności uzyskiwania zezwoleń z zakresu ochrony gatunkowej?
- Czy decyzja środowiskowa, pozwolenie na budowę lub zezwolenie na realizację inwestycji lub usunięcie drzew zwalnia z zakazów dotyczących form ochrony przyrody?
- Czy można usuwać drzewa w obrębie obszaru Natura 2000?
- Czy można wydać zezwolenie na usunięcie drzewa, które jest pomnikiem przyrody?
- Jak pielęgnować drzewa będące pomnikami przyrody?
- Czy można usuwać drzewa w parkach krajobrazowych?
- Czy można przywracać działalność rolniczą na terenie parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu?
- Czy gatunki chronione żyjące w obrębie drzew to tylko ptaki?
- Jak dokonywać oględzin pod kątem stwierdzenia obecności gatunków chronionych?
- Jak wykonywać prace pielęgnacyjne w obrębie drzew, aby nie naruszyć przepisów z zakresu ochrony gatunkowej?
- Czy można wydać zezwolenie na usunięcie drzewa, na którym są gniazda gawronów?
- Czy można usuwać drzewa z „niezajętymi” gniazdami? Jak to sprawdzić?
- Czy można usuwać gniazda ptaków zimą?
- Czy można usuwać drzewa zimą bez zezwoleń z zakresu ochrony gatunkowej?
- Jak postępować w przypadku stwierdzenia gatunków chronionych w obrębie drzew przeznaczonych do usunięcia/pielęgnacji?
- Czy można usuwać drzewa w okresie lęgowym?
- Czym jest i ile trwa okres lęgowy?
- Kiedy można usuwać drzewa?
- Jaki powinien być stopień szczegółowości ekspertyz i kto powinien je wykonywać?
- Kto powinien dokonywać oględzin drzew przeznaczonych do usunięcia?
- Kto może być wnioskodawcą w postępowaniu o uzyskanie indywidualnych zezwoleń na odstępstwa od zakazów obowiązujących w różnych formach ochrony przyrody?
- Indywidualne zezwolenia od obowiązujących zakazów – czy zawsze są możliwe do otrzymania?
- Czym jest siedlisko gatunków chronionych?
- Czy organ wydający zezwolenie na usuniecie drzew musi się martwić o zagadnienia związane z formami ochrony przyrody?
- A co z gatunkami chronionymi występującymi w obrębie drzew usuwanych na zgłoszenie?
- Co to jest zasada przezorności i kiedy się ją stosuje?
- Jak wygląda procedura usunięcia drzewa z gniazdem, które zagraża bezpieczeństwu?
- Jak wygląda kompensacja przyrodnicza za usunięcie drzew w kontekście form ochrony przyrody?

1. Po co nam drzewa? Funkcje drzew, wpływ drzew na otoczenie i środowisko, sytuacje problemowe.
2. Drzewo w polskim prawodawstwie: ustawa o ochronie przyrody, Prawo wodne, ustawa o drogach publicznych, ustawa o transporcie kolejowym, specustawy, prawo lokalne, Kodeks cywilny.
3. Kompetencje organów w zakresie zarządzania zadrzewieniami i forma ochrony przyrody. Działanie w zakresie i na podstawie przepisów prawa, ważenie interesu społecznego i indywidualnego, ustanawianie form ochrony przyrody.
4. Formy ochrony przyrody. Ogólna charakterystyka, kompetencje organów, zakazy i zwolnienia z obowiązujących w stosunku do tych form zakazów.
5. Usuwanie i pielęgnacja zadrzewień na terenie: parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, użytków ekologicznych. Charakterystyka zakazów, procedura uzyskiwania indywidualnych derogacji.
6. Usuwanie i pielęgnacja zadrzewień będących pomnikami przyrody. Tworzenie i zmiana uchwał rady gminy w zakresie pomników przyrody, uzgodnienia z regionalnymi dyrektorami ochrony środowiska, rozmiary drzew „pomnikowych”, zniesienie pomnika przyrody.
7. Usuwanie drzew a ochrona gatunkowa:
• Charakterystyka zakazów oraz procedura uzyskiwania indywidualnych derogacji.
• Oględziny i znajomość gatunków chronionych.
• Terminy, w tym „okres lęgowy”.
• Niszczenie siedlisk.
• Zasada przezorności.
• Kompensacja przyrodnicza.
• Zabiegi pielęgnacyjne w obrębie drzew.
8. Odpowiedzialność karna za złamanie przepisów obowiązujących w stosunku do form ochrony przyrody.
9. Procedura wydawania decyzji - również milczącej zgody - na usunięcie drzew z uwzględnieniem form ochrony przyrody:
• Pojęcie sprawy, strony postępowania, wnioskodawcy, postępowania wpadkowe, zawieszanie postępowania.
• Materiał dowodowy. Zebranie i ocena materiału dowodowego, postępowanie dowodowe, wiarygodność materiałów z oględzin i ekspertyz.
• Oględziny (kiedy wykonać, w jakim zakresie, kto powinien je przeprowadzić).
• Kompensacje przyrodnicze. Kiedy? Jaka? Czy zawsze musi być? Ocena udatności; korelacje między kompensacją przyrody z zakresu form ochrony przyrody a przepisów rozdziału 4 ustawy o ochronie przyrody.
• Zasady wnoszenia odwołań.
• Problematyka wykonania decyzji.
• Zmiana i wygaszenie decyzji.
10. Wyłączenia wymienione w art. 83f ustawy o ochronie przyrody. Formy ochrony przyrody a zasady wyłączeń, usuwanie drzew na podstawie innych przepisów, analiza problematycznych przypadków.

Pracownicy urzędów gmin, starostw powiatowych, urzędów marszałkowskich, urzędów wojewódzkich, samorządowych kolegiów odwoławczych, wojewódzcy konserwatorzy zabytków, spółdzielni mieszkaniowych, zarządcy nieruchomości, pracownicy spółek miejskich, przedsiębiorstw przesyłowych, jednostek drogowych, kolejowych, zarządcy wód, pracownicy firm realizujących wycinki drzew oraz pielęgnację zieleni, pracownicy firm realizujących inwestycje budowlane (deweloperzy), osoby sporządzające inwentaryzacje zieleni, działające jako pełnomocnicy w postępowaniu przed organem, zarządcy wód, itp.

Wieloletni pracownik administracji rządowej. Specjalista w Wydziale ds. Ochrony Gatunkowej Departamentu Zarządzania Zasobami Przyrody Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Posiada doświadczenie w zakresie stosowania przepisów związanych z ochroną terenów zieleni i zadrzewień, ochroną gatunkową, gatunków obcych inwazyjnych (przygotowanie projektów rozstrzygnięć administracyjnych w I i II instancji, udzielanie interpretacji prawnych). Specjalista z zakresu przepisów dot. usuwania drzew (rozdziału 4 ustawy o ochronie przyrody) oraz orzecznictwa. Legitymuje się też bogatą praktyką dydaktyczną, od 2015 r. prowadzi szkolenia z szerokiego zakresu tematycznego jakim jest usuwanie drzew.