25 czerwca 2025 r. w Warszawie odbyło się kolejne posiedzenie Krajowej Rady Forów Sekretarzy Jednostek Samorządu Terytorialnego działającej przy Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej im. Jerzego Regulskiego. Spotkanie poświęcone było przede wszystkim gorącej i aktualnej tematyce prawa wyborczego, a także przygotowaniom do IX Krajowego Kongresu Sekretarzy.

W wydarzeniu uczestniczyli reprezentanci forów regionalnych z całego kraju. Gościem specjalnym była pani Zuzanna Słojewska, starszy specjalista z Zespołu Prawnego i Organizacji Wyborów Krajowego Biura Wyborczego, która przedstawiła aktualne działania Biura oraz odniosła się do szeregu postulatów zgłaszanych przez sekretarzy JST.

Absurdalne przepisy, realne trudności

Sekretarze zaprezentowali katalog problemów, z jakimi mierzą się samorządy przy organizacji wyborów. Oprócz spraw znanych z wcześniejszych stanowisk Rady, poruszono również nowe wątki i praktyczne absurdy prawa wyborczego.

  • Komisje tworzone przez fikcyjne komitety – uczestnicy spotkania wskazywali, że niektóre komitety wyborcze rejestrują się wyłącznie w celu zgłoszenia kandydatów do obwodowych komisji wyborczych. Komitety te nie zgłaszają żadnych list ani kandydatów, a ich celem jest jedynie uzyskanie prawa do diet przez wskazane osoby. Postulowano, by prawo do zgłaszania kandydatów do komisji miały wyłącznie komitety realnie uczestniczące w wyborach.
  • Nieuzasadnione przywileje mężów zaufania – po wprowadzeniu prawa do diety i dni wolnych od pracy, liczba mężów zaufania znacząco wzrosła. Zwrócono uwagę, że często funkcję tę pełnią osoby niezainteresowane przebiegiem głosowania, lecz jedynie dodatkowymi świadczeniami.
  • Przeciąganie liczenia głosów – przytoczono przykład komisji, która liczyła 70 głosów do godziny 1.00 w nocy, co było efektem przedłużania prac w celu uzyskania dodatkowego dnia wolnego. Jak się okazuje, tego typu sytuacje zdarzają się coraz częściej.
  • Nieefektywne dowozy wyborcze – obowiązek organizowania gminnego transportu dla osób powyżej 60. roku życia został oceniony jako kosztowny i nieadekwatny do potrzeb, ponieważ w wielu przypadkach skorzystały z niego pojedyncze osoby. Należałoby zrewidować te przepisy, które powodują marnotrawienie publicznych środków.
  • Wiek członków komisji – sugerowano rozważenie górnej granicy wieku (70 lat) dla członków obwodowych komisji, ze względu na wymagające fizycznie warunki pracy, często trwające ponad dobę. Podobne ograniczenie istnieje już dla członków komisji okręgowych.
  • Wątpliwa praktyka zbierania podpisów – poruszono również temat nadużyć przy zbieraniu podpisów poparcia dla kandydatów. Zwrócono uwagę, że część podpisów jest przepisywana z wcześniejszych list, a sprawy kierowane do prokuratury są umarzane z uwagi na trudności dowodowe. Proponowano rozważenie wprowadzenia możliwości składania podpisów elektronicznych, np. przez aplikację mObywatel, co mogłoby zwiększyć przejrzystość i wiarygodność procesu.

Kodeks do poprawki – potrzeba nowelizacji

Propozycje Rady Sekretarzy są w dużej mierze zbieżne z obserwacjami i postulatami Państwowej Komisji Wyborczej, co może być dobrą podstawą do dalszych prac nad nowelizacją Kodeksu wyborczego.

Treść ubiegłorocznego stanowiska sekretarzy dot. prawa wyborczego dostępna jest tutaj.

IX Kongres Sekretarzy oraz sprawy organizacyjne

W dalszej części spotkania omówiono założenia programowe i organizacyjne IX Krajowego Kongresu Sekretarzy, który odbędzie się 30.09-1.10.2025 w Warszawie. Zebrani zgłosili kolejne propozycje tematów, m. in. związanych z wdrażaniem przepisów ustawy o ochronie ludności oraz implementacji przepisów dyrektywy o jawności wynagrodzeń.

Krajowa Rada jednogłośnie przyjęła sprawozdanie działalności Zarządu Krajowej Rady za miniony rok pracy, pozytywnie oceniając zarówno kierunki działania, jak i efektywność dotychczasowej współpracy. Rada reprezentuje już grupę blisko 900 sekretarzy miast, gmin i powiatów z 14 województw.